هۆکارەکانی گریانى لەناکا و ناڕەحەتی لە خۆڕا!

 ڕەنگە زۆر کەس لەناکاو و بێ وەستان تووشی بارودۆخێکی دڵتەنگی و گریانێکی چڕ و بەردەوام ببن کە هیچ پاساوێکی نییە و ڕوودەدات، بۆیە ڕەنگە ئەم تاکانە بەهۆی ئەمەوە هەست بە هەندێک دڵەڕاوکێ بکەن و لە بابەتەکەی داهاتوودا گرنگترین و دیارترین هۆکارەکانتان پیشان دەدەین بۆ ئەم ناڕەحەتی و گریان لەناکاوە:

هۆکارەکانی ناڕەحەتی لەناکاو و گریان

ناڕەحەتی لەناکاو و گریان شتێکی ئاسایین کە وەک جۆرێک لە دەربڕینی هەستەکان ڕوودەدەن، تەنانەت کاتێک هۆکارەکەی ناڕوون دەردەکەوێت، بەو پێیەی ئەم حاڵەتە ئاساییە، بەڵام ئەگەر زۆر بوو، پێویستە ڕاوێژ بە پسپۆڕێکی پزیشکی بکرێت؛ بۆ ئەوەی بزانین هۆکارێکی پزیشکی لە پشت ئەمەوە هەیە یان نا، باسی ئەم هۆکار و هۆکارە مەترسیدارانەی خوارەوە دەکەین بۆ هەستکردن بە ناڕەحەتی لەناکاو و گریان:

•  سوڕی مانگانە

ئەو گۆڕانکارییە هۆرمۆنانەی کە مانگانە لە ئافرەتاندا ڕوودەدەن یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی ناڕەحەتی لەناکاو و ئەم حاڵەتە بەزۆری پێی دەوترێت نەخۆشی پێش سوڕی مانگانە و ڕێژەیەکی زۆری خانمان بەدەستیەوە دەناڵێنن، لەو ماوەیەدا بە چەندین نیشانەی دەروونیدا تێدەپەڕن، هەروەها گریان و لەناکاو ناڕەحەتی یەکێکە لە گرنگترینەکان، و لەنێو ئەو نیشانانەی کە پەیوەندییان بە لەم حاڵەتەدا هەیە، ئەمانەی خوارەوە:

1. خەمۆکی و دڵەڕاوکێ و فشاری دەروونی.
2. توڕەیی و ڕەفتاری شەڕانگێزی.
3. گۆڕانی باری دەروونی.

 

• . دووگیانی و منداڵبوون

لە کاتی دووگیانیدا لەش بە چەندین گۆڕانکاری هۆرمۆندا تێدەپەڕێت، ئەمەش کاریگەری لەسەر باری دەروونی ئافرەتەکە دەبێت، وای لێدەکات زیاتر لە ئاسایی بگری، بەو پێیەش ئافرەتەکە لە چەند ڕۆژی یەکەمی منداڵبووندا هەست بە هەستی نەرێنی دەکات، ئەگەر ئەو هەستانە بۆ ماوەیەکی زیاتر لە مانگێک بەردەوام بن، ئەمە ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ خەمۆکی دوای منداڵبوون، و نیشانەکانی تری ئەمانە بریتین لە:

1. باری دەروونی نزم.
2. لەدەستدانی وزە.
3. تێکچوونی خەو.
4. نەبوونی گرنگیدان بە منداڵی لەدایک بوو، و نەبوونی بەرکەوتن لە نێوانیاندا.
5. هەستکردن بە بێهیوایی و تاوانباری.

 

• . ماندووبوون

ڕەنگە ماندوێتی توندی دەروونی و جەستەیی لە ئەنجامی بەرکەوتنی فشاری زۆر بۆ ماوەیەکی زۆر ڕووبدات، ئەمەش وا دەکات کە مرۆڤ بە ئاستەم مامەڵە لەگەڵ هەست و سۆزە نەرێنییەکان بکات و ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی گریان و ناڕەحەتی لەناکاو.

• . دڵەڕاوکێ

دڵەڕاوکێ یەکێکە لەو تێکچوونانەی کە دەبێتە هۆی زیادبوونی ئاستی ترس و ترس و دڵەڕاوکێ و ئەم حاڵەتە بەزۆری کاریگەری لەسەر ژمارەیەکی زۆر کەس دەبێت، وایان لێدەکات هەست بە حاڵەتێکی لاوازی و نەبوونی کۆنتڕۆڵ بکەن، ئەمەش دەبێتە هۆی حاڵەتی گریانێکی لەناکاو، لەگەڵ نیشانەکانی تر پەیوەست بە دڵەڕاوکێ لەوانەیە ئەمانەی خوارەوە لەخۆ بگرێت:

1. دەمارگیری.
2. توڕەبوون.
3. سەختی تەرکیزکردن.
4. زیادبوونی لێدانی دڵ.
5. هەناسەدانی خێرا.
6. زیادبوونی ئارەقکردنەوە و لەرزین.
7. هەستکردن بە لاوازی و ماندووبوون.
8. سەختی خەوتن.
9. تێکچوونی کۆئەندامی هەرس.

 

 

• . خەمۆکی

خەمۆکی یەکێکە لەو تێکچوونە دەروونیانەی کە هەستکردن بە خەمۆکی زیاتر لە چەند هەفتەیەک زاڵە و زۆربەی ئەو چالاکییانەی پێشتر چێژبەخش بوون بە هەمان شێوە ناگەڕێنەوە و گریان پەیوەندی بە خەمۆکییەوە هەیە لە هەندێک لەم حاڵەتانەی خوارەوەدا :

1. گریان لەسەر شتە بچووکەکان، و نەتوانینی هۆکاری گریان دەستنیشان بکەیت.
2. زیاتر لە ئاسایی گریان.
3. سەختی وەستان لە گریان.
4. ئازارێکی توندی سۆزداری.
5. هەستکردن بە تاوانباری یان لۆمەکردن.
6. هەستکردن بە گۆشەگیری یان جیابوونەوە لە کەسانی تر.
7. هەستێک کە ژیان بەتاڵ و بێمانایە.
8. بیری خۆکوژانە(ئینتحار).

 

 

• . کاریگەری pseudobulbar

ناڕەحەتی و گریانێکی کتوپڕ دەتوانێت بەهۆی حاڵەتێکەوە بێت کە پێی دەوترێت pseudobulbar affect کە حاڵەتێکی نائیرادییە بۆ دەمار کە لە ئەنجامی تێکچوونێک لە هەندێک شوێنی مێشکدا ڕوودەدات کە هەستەکان کۆنتڕۆڵ دەکەن، هەروەها دەکرێت لە ئەنجامی هەندێک نەخۆشیدا ڕووبدات، وەک وەکو جەڵتەی مێشک و ئیفلیجی، پارکینسۆن، ئەلزەهایمەر و نەخۆشی ئیسکەلەرۆسیس.

 

 

• . ڕەگەز و کەسایەتی تاک

لێکۆڵینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە خانمان زیاتر لە پیاوان دەگرین و ئەمەش ڕەنگە بەهۆی هۆڕمۆنی تێستۆستیرۆن بێت کە ڕەنگە ڕێگری لە گریان بکات، جگە لەوەش ئەو کەسانەی هاوسۆز و گرنگی بە کەسانی دیکە دەدەن زیاتر لە کەسانی دیکە دەگرین، هەروەها ئەو کەسانەی دڵەڕاوکێیان هەیە یان کە بەبەردەوامى لە شەڕدان، هەموو ئەمانە تایبەتمەندی و پراکتیزەیەکن کە ژنان زیاتر لە پیاوان ئەنجامی دەدەن.

 

 

 ئامۆژگاری گرنگ بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ناڕەحەتی لەناکاو و گریان

مامەڵەکردن لەگەڵ تەنگوچەڵەمەیەکى کتوپڕ و گریانێکی کتوپڕ پەیوەستە بە هۆکاری ڕوودانی، ڕەنگە هەندێک دەرمان بۆ خەفەت و خەمۆکی لە هەندێک حاڵەتی سەختدا پەناى بۆ ببرێت، بەڵام هەندێک ئامۆژگاری کە ڕەنگە بەشدارییەکی بەرچاویان هەبێت بۆ چارەسەرکردنی ئەم حاڵەتە دەتوانرێت پەیڕەو بکرێت، وەک... ئەمانەی خوارەوە:

 

1. ڕوونکردنەوەی کێشەکە بۆ کەسانی تر و دەربڕینی هەستی تاکەکەس.
2. لەگەڵ ئەو کەسانە قسە بکە کە هەمان کێشەیان هەیە، بۆ ئەوەی یارمەتیت بدەیت لە چارەسەرکردنی.
3. سەرقاڵکردن کاتێک دەتەوێت بگریت، کرداری پێچەوانەکەى ئەنجامدە وەک گێڕانەوەى نوکەتەیەک یان بیرکردنەوە لەڕووداوێکى پێکەنین ئامێزى پێشتر.
4. ڕاهێنانی هەناسەدانی قووڵ بکە و ڕاهێنانی پشوودان ئەنجامدە.
5. گۆڕینی هەڵوێست، وەک هەستان و ڕۆیشتن، هەر کە هەستت بە دۆخەکە کرد.
6. تا دەتوانیت دوور بکەوەرەوە لەو هۆکارانە و هەستانەی کە حاڵەتەکە دەستپێدەکەن.
7. مامەڵەکردن لەگەڵ فشارەکانی ژیان بە شێوەیەکی پیشەیی بۆ کەمکردنەوەی ئاستی دڵەڕاوکێ.