هەموو ئەو شتانەی کە گرنگن سەبارەت بە(پارانۆید PPD)گومانی وەسوەسەیی مرۆڤەکان

گومانی وەسوەسەیی لە مرۆڤەکان چییە؟

تێکچوونی کەسایەتی پارانۆید - PPD بە جۆرێک لە تێکچوونی کەسایەتی ناسراوە (Paranoid personality disorder - PPD). وەک چۆن کەسی تووشبوو بەم نەخۆشییە بەبێ هیچ هۆکارێک بەدەست بێمتمانەیی و گومانکردن لە کەسانی دیکە دەناڵێنێت، و پێی وایە ئەوانی دیکە بەدوای زیانگەیاندن و زەلیلکردن و پەراوێزخستنیدا ئەودا دەگەڕێن و ئەمانەش هەمووی پێشبینییە پێشوەختەکانن کە هیچ ڕاستییەکیان نییە.

هۆکارەکانی گومانی وەسوەسەیی خەڵک

هۆکاری سەرەکی پشت وەسوەسە و گومان بۆ مرۆڤەکان نادیارە، لەگەڵ ئەوەشدا توێژەران پێیان وایە کۆمەڵێک هۆکاری بایۆلۆژی و ژینگەیی دەتوانن ڕۆڵیان هەبێت لە ڕوودانی وەسوەسە بۆ مرۆڤەکان و دیارترینیان لەم هۆکارانە:

 

1. مەیلی بۆماوەیی، وەک ئاماژە بەوە دەکرێت کە گومانی وەسوەسەیی بۆ مرۆڤەکان زۆرجار لەو خێزانانەدا بڵاودەبێتەوە کە پێشینەی شیزۆفرینیا و تێکچوونی وەهمیان هەیە.
2. بەرکەوتن بە زەبر و زەنگی دەروونی لە سەرەتای منداڵیدا.
3. لە هەژاریدا ژیان.
4. ژیان لە بارودۆخی جیابوونەوە یان جیابوونەوەدا.
5. لەدەستدانی ژنێک بۆ مێردەکەی لە ئەنجامی مردنی.
6. مانەوە بە سینگڵ بەبێ هاوسەرگیری بۆ ماوەیەکی زۆر.

گومان لە نێو مرۆڤەکاندا باوە، لە هەمووی زیاتر لە نێو پیاواندا.

 

..

نیشانەکانی گومانی وەسوەسەیی مرۆڤەکان

کەسانی گوماناوی پێیان وایە کە ئەوانی تر پیلانیان بۆ دادەڕێژن و بەردەوام هەوڵی سووککردن و زیانگەیاندن یان هەڕەشەکردنیان دەدەن و هەرگیز متمانەیان بە کەسانی دیکە نییە و ئەم بابەتەش دەستوەردان دەکات لە توانای دروستکردنی پەیوەندی نزیکیان، هەروەها لە دیارترین نیشانەکانی ئەم کەسانەشدا:

 

• گومان لە متمانە یان دڵسۆزی کەسانی تر دەکەن، و باوەڕیان وایە کە ئەوانی تر فێڵبازن.
• تا دەتوانیت زانیاری کەسی بشارەوە و متمانە بە کەسانی تر مەکە و هیچ شتێکیان پێ مەڵێ لە ترسی ئەوەی ئەم زانیاریانە لە دژی ئەوان بەکاربهێنرێت.
• ڕق و کینە لە ڕادەبەدەر.
• هەستیاری بەرز بەرامبەر هەر ڕەخنەیەک، و قبوڵنەکردنی ڕەخنە.
• تێگەیشتنى هەڵە لە وشەی بێتاوان یان بە بینینێکی هەڕەمەکی وەک شتێکی زیانبەخش یان فیتنە.
• کارلێکی زۆر لەگەڵ توڕەیی و خێرایی پەنابردن بۆ شێوازەکانی تۆڵەسەندنەوە.
• زوو زوو گومانکردن بەبێ هۆکار (بەتایبەت گومانی هاوبەش و هاوڕێ نزیکەکان).
• ساردى و خۆبەدوورگرتن لە تۆخکردنەوەى پەیوەندیەکان لەگەڵ کەسانی تردا.
• زۆر کۆنتڕۆڵکردن و ئیرەیی ناڕەوا.
• نەدانی ماف بە کەسانی تر و تێنەگەیشتن لە کەسانی تر و بەردەوام لۆمەکردنیان.
• شەڕانگێز و دوژمنکارانە و مشتومڕاوی.

 

دەستنیشانکردنی دیاردەى گومانی وەسوەسەیی خەڵک

دەستنیشانکردنی نەخۆشی وەسوەسەیی-ناچاری پشتڕاست دەکرێتەوە ئەگەر پزیشکی دەروونی لانیکەم ٤ لەو نیشانانەی سەرەوە لە نەخۆشەکەدا بدۆزێتەوە.

 پزیشک نیشانەکانی پارانۆیا کە لە ئەنجامی ئەڵقەیەکی دەروونییەوە سەرچاوە دەگرێت کە پەیوەندی بە حاڵەتێکی دیکەی وەک نەخۆشی دوو جەمسەری، شیزۆفرینیا، یان خەمۆکییەوە هەیە، بە ئەنجامدانی هەڵسەنگاندنێکی دەروونی ورد بۆ نەخۆشەکە ڕەتدەکاتەوە.

چارەسەری گومانی وەسوەسەیی مرۆڤەکان

خۆشبەختانە چارەسەری کاریگەر بۆ وەسوەسە-ناچاری لە مرۆڤەکاندا هەیە و ئاماژە بەوە کراوە کە باشترین چارەسەر چارەسەری دەروونییە (چارەسەری گفتوگۆ)، وەک چارەسەری ڕەفتاری مەعریفی (CBT) یان چارەسەری ڕەفتاری دیالکتیکی (DBT).

 چارەسەرکردن لەسەر زیادکردنی تواناکانی ڕووبەڕووبوونەوەی گشتی نەخۆشەکە (بەتایبەت متمانە و هاوسۆزی)، هەروەها لەسەر باشترکردنی کارلێکی کۆمەڵایەتی، پەیوەندیکردن و خۆبەگەورەزانین.

 بەگشتی، پزیشک دەرمان بۆ چارەسەرکردنی پارانۆیا نانوسێت، لەگەڵ ئەوەشدا، ئەگەر نیشانەکانی نەخۆشەکە توند بێت یان ئەگەر حاڵەتێکی دەروونی پەیوەندیدار بە ڕوودانی پارانۆیا، وەک دڵەڕاوکێ یان خەمۆکی، ڕەنگە دەرمانی دژە دڵەڕاوکێ، دژە خەمۆکی بۆ بنووسرێت .

 

..

بەزۆری نەخۆش بە تەنیا سەردانی پزیشکی دەروونی ناکات، چونکە قەناعەتی بەوە نییە کە پێویستی بە چارەسەرە، بەڵکو یەکێک لە هاوڕێکانی یان ئەندامێکی خێزانەکەی لەگەڵ خۆیدا دەیبا.